Około 46% gospodarstw domowych nie płaci abonamentu RTV. Każde z nich jest winne radiu i telewizji około 1400 zł - to wysokość pięcioletniego abonamentu wraz z odsetkami za zwłokę. Straty TVP oraz Polskiego Radia z tytułu niepobranych opłat można już liczyć w miliardach złotych. Jest to efektem zaniechań Poczty Polskiej w wykonywaniu swoich ustawowych obowiązków.
Mechanizm poboru opłat abonamentowych oparty jest na domniemaniu, zgodnie z którym osoba posiadająca odbiornik radiofoniczny lub telewizyjny w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu używa tego odbiornika. W myśl obowiązujących przepisów, kontrolę nad pobieraniem abonamentu RTV sprawuje Poczta Polska.
Zaniechania operatora publicznego w wykonywaniu ustawowych obowiązków zagwarantowały Polsce niechlubną pozycję lidera w zakresie zaległych opłat abonamentowych. Opłaty abonamentowe pobierane są w sposób nieefektywny – dlatego w konsekwencji nie można wykluczyć wystąpienia przez telewizyjnych i radiowych nadawców publicznych z roszczeniem o odszkodowanie z tytułu niewykonywania przez operatora ustawowo nałożonych obowiązków w zakresie pobierania opłat abonamentowych. Uprawnienie radiowych i telewizyjnych nadawców publicznych do wystąpienia z takim powództwem uzasadnić można już samym celem poboru opłat abonamentowych, którym jest umożliwienie realizacji misji publicznej radiofonii i telewizji. Środki pochodzące z opłat abonamentowych mogą być przeznaczone przez nadawców publicznych wyłącznie na realizację misji publicznej i w wysokości nieprzekraczającej wydatków ponoszonych w związku z jej realizacją. Brak stałych, zakładanych w budżetach każdego z nadawców publicznych wpływów z tytułu opłat abonamentowych znacznie utrudnia wykonywanie przez tych nadawców misji publicznej. Jednym słowem ponoszą realną i możliwą do wykazania szkodę z tytułu zaniechań i niewykonywania ustawowych obowiązków przez publicznego operatora pocztowego.
Drogę dochodzenia potencjalnych roszczeń z tytułu niepobranych, a należnych telewizyjnym i radiowym nadawcom publicznym opłat abonamentowych wskazał sam Trybunał Konstytucyjny.
Paweł Borowski, adwokat, szef departamentu prawa procesowego w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy
